Beschouwing van raadslid Addy van Hemert tijdens de raadsvergadering op 12 november 2009 naar aanleiding van de bezuinigingen.

Er dreigt van alles in onze samenleving. Althans mensen ervaren veel dreiging.

Zomaar een willekeurige opsomming gebaseerd op krantenkoppen en openingsnieuws in de actualiteiten rubrieken op radio en TV.

  • We dreigen onze baan te verliezen of hebben die al verloren
  • De dreigende gevolgen van de klimaatcrisis
  • We dreigen er in inkomen op achteruit te gaan of gaan dat al.
  • We voelen ons in onze identiteit bedreigt vanwege de aanwezigheid van andere culturen en geloofsopvattingen
  • Europa wordt ervaren als een dreiging die onze nationale autonomie bedreigt
  • We voelen ons in onze veiligheid bedreigd en ook onze bezittingen zijn niet meer veilig.

Afgelopen donderdag spraken we over cameratoezicht en extra politietoezicht om onze veiligheid terug te vinden. We spraken af dat burgers en gemeente samen aan de slag gaan om die veiligheid te verhogen. Directe aanleiding: de inbraakgolf die onze gemeente treft.

Zo aan het einde van het eerste decennium van de 21e eeuw ontstaat het beeld dat ons veilig gewaande leefklimaat zowel fysiek als sociaal bedreigd wordt of tenminste onder druk staat, ook in Zaltbommel. In feite gaat het om onze identiteit. Vragen over wie wij zijn, wie de ander is en wat we voor elkaar kunnen betekenen liggen daaraan ten grondslag.

Wie gaat wat doen om het tij te keren? Onze inwoners verwachten wat van ons. Ze hebben ons, hun volksvertegenwoordiging, gekozen om in ieder geval de richting te bepalen van wegen die naar oplossingen moeten leiden.
Voor de gemeente een moeilijke opdracht want onze financiële positie is zodanig verslechterd dat we de broekriem de komende jaren stevig aangehaald moet worden. Er zal de komende jaren ruim € 1.000.000 bezuinigd moeten worden. En waar op landelijk niveau de regering het zich veroorlooft eerst eens 20 ambtelijke werkgroepen aan het werk te zetten om keuzemogelijkheden te bedenken waarop bezuinigd moet worden, wordt van gemeentebesturen verwacht, daartoe gedwongen door een simpele korting op het gemeentefonds, nu concrete keuzes te maken. Over het doorschuiven van een hete aardappel gesproken…

Het college heeft de bezuinigingsmogelijkheden ons als ombuigingspakket aangeboden. GroenLinks deelt het standpunt van het college dat bij de bezuinigingen: kwetsbare groepen, jeugd en veiligheid buiten schot moeten blijven.
GL steunt het voorgestelde bezuinigingspakket al is het soms met bloedend hart. Daarbij hebben we vooral zorgen over de beleidsmatige gevolgen van de voorgestelde bezuinigingen op het onderdeel cultuur. We begrijpen dat ook de cultuur sector niet ontkomt aan de bezuinigingen maar willen waken voor ongewenste effecten. Ik kom daar dadelijk op terug.

GroenLinks is van mening dat het kader van onze sociale veiligheid ook preventief gehandeld moet worden. Daaraan kan vernieuwend cultuurbeleid in een slimme combinatie met sociaal en welzijnsbeleid een belangrijke bijdrage leveren. Dat het college dit ook beseft blijkt uit de cultuurnota die op 26 november ter vaststelling voorligt in de gemeenteraad. Juist cultuur als instrument voor zingeving, talentontwikkeling en scholing en als ontmoeting en kennismaking wordt daarin handen en voeten gegeven. Daarmee worden ontplooiingsmogelijkheden geboden en wordt er letterlijk en figuurlijk ruimte geboden om verbindingen tussen mensen tot stand te brengen.

Cultuurbeleid staat niet alleen voor plezier en vermaak; cultuur is belangrijk in het kader van educatie, talentontwikkeling en het vergaren van kennis
Maar om al die ambities waar te maken heeft de gemeente wel anderen nodig: verenigingen, het cultuurcentrum wat we gaan bouwen, de bibliotheek en de muziekschool. Met een mooi woord noemen we dat de culturele infrastructuur van een gemeente. Het is hun taak mee te werken aan de doelen die de gemeente stelt: een samenleving waarin het fijn en veilig vertoeven is.
GroenLinks is bezorgd om de effecten die de bezuinigingen op de Poorterij, bibliotheek en muziekschool teweeg brengt.

Daarom vindt GL dat op cultuurgebied eerst beleidsinhoudelijke en instrumentele alternatieven ontwikkeld moeten worden in 2010 voordat de bezuinigingen in 2011 geëffectueerd gaan worden.

Concreet denken we aan de volgende zaken:
De realisatie van een cultuurnetwerk van grote en kleine verenigingen en instellingen. Deze instellingen dienen onder regie van de gemeente samen invulling te geven aan de beleidsdoelstellingen uit de cultuurnota. Wij denken dat in de praktische uitwerking de aan te stellen cultuurmakelaar de rol van kwartiermaker en aanjager kan vervullen.

Het muziekonderwijs kan naar onze mening op een andere wijze vorm te krijgen. Wij denken bijvoorbeeld aan invoering van een persoonsgebonden budget voor burgers die muzieklessen willen volgen. Mede namens GL zal de PvdA hierover een motie indienen.

Het op termijn stopzetten van de subsidie van de bibliobus. Dit levert een besparing op van € 70..000 in totaal. Voorstel van GroenLinks is in plaats daarvan stapsgewijs, bibliotheekservicepunten te realiseren in de dorpskernen vanaf 2010 met wisselcollecties in bijv. dorpshuizen, Brede Scholen en (kerkelijke) verenigingsgebouwen. Provincies zijn bereid dergelijke initiatieven te subsidiëren in het kader van de leefbaarheid. Doordat in een dergelijk concept veel met vrijwilligers wordt gewerkt drukt dit de exploitatielast van de bibliotheken. Voor het “vullen” van de wisselcollecties kan gebruik worden gemaakt van de vervoersdiensten van bibliotheekservice van de provincie Gelderland.

We gaan een cultuurcentrum bouwen. Het heeft lang geduurd en de uitvoering wordt soberder maar in deze tijden nog investeren voor zo’n € 3.000.000 is een prestatie waar we trots op zijn. Maar wat verwachten we van zo’n cultuurcentrum? Waarvoor moet het subsidie krijgen? Nu nog subsidiëren we de Poorterij met een exploitatiesubsidie. Hoogte en doel van deze subsidie zijn al jaren een discussiepunt in deze raad. GroenLinks is er voorstander van om aan die discussie een eind te maken door een twee sporenbeleid in te zetten:
Omzetting van een exploitatiesubsidie naar een vorm van contractgestuurde financiering vanaf 1 januari 2011 waarbij er afspraken worden gemaakt voor welke activiteiten subsidie wordt gegeven.
Het bevorderen van cultureel ondernemerschap waarbij de private inkomsten worden verhoogd. Eerste stap zou moeten zijn om ook andere partijen bijv. de Woonlinie te laten participeren in de organisatie die het centrum moet gaan exploiteren.

Om de voorstellen op het terrein van bibliotheekvoorziening en Portvrij ook tot uitvoering te brengen dient GL, mede namens CU, PvdA en ZVV zo dadelijk twee moties in. Wij zien deze voorstellen als kansen om cultuurinfrastructuur in onze gemeente te innoveren waarbij instellingen beter toegerust worden om als partner van de gemeente het cultuurbeleid mede uit te voeren. Op deze wijze kunnen subsidies effectiever worden ingezet en wordt duidelijk voor welke activiteiten publiek geld kan worden ingezet en waarvoor zelf middelen moeten worden gegenereerd. De inzet van subsidies wordt hierdoor transparanter, het verhoogt de sturingskracht van de gemeente en verschaft instellingen duidelijkheid over de wijze van verantwoording en biedt daardoor meer houvast
Financiële effecten van deze maatregelen kunnen meegewogen worden als volgend jaar de nu voorgenomen bezuinigingen voor 2011 weer tegen het licht moeten worden gehouden

De bezuinigingen op het Carillon en vrijwilligersfeest dienen anders ingevuld te worden, We zullen daartoe een motie ondersteunen van ZVV.

Voorzitter, wij zijn geen voorstander van het nog meer bezuinigen op de gemeentelijke organisatie. Het klinkt stoer, electoraal bekt het lekker en tenslotte lijkt het vanuit solidariteitsoogpunt met andere gesubsidieerde instellingen rechtvaardig. Het tegendeel is waar. In feite voert de gemeente taken uit die zij zelf belangrijk vindt (autonome) en taken waarvan provincies en/of rijk vinden dat gemeente die moeten uitvoeren. De medebewindstaken. Deze laatste taken zijn de afgelopen jaren aanzienlijk verzwaard zonder dat m.n. het Rijk daar evenredig geld voor beschikbaar heeft gesteld. Het onderzoek dat het college heeft laten uitvoeren naar de werkwijze van de eigen organisatie laat zien dat deze taken worden uitgevoerd door een erg slanke ambtelijke organisatie in vergelijking met ander gemeenten van dezelfde omvang. GL vindt de uitkomsten van dat onderzoek overtuigend.
Meer bezuinigen zal leiden tot het niet of minder uitvoeren van taken. Het risico daarvan zal zijn dat dit juist ongewenste effecten heeft op onze sociale en fysieke leefomgeving.
Alternatief kan natuurlijk zijn het inhuren van externe bureaus om taken te blijven doen, Partijen kunnen dan het sprookje vertellen dat de gemeentelijke organisatie, nu ter grootte van 0,7 fte per 1000 inwoners nog slanker is geworden. De exploitatie van de gemeentelijke organisatie zal echter stijgen. Onderzoek heeft aangetoond dat externe inhuur gemiddeld twee maal zo duur is.
GroenLinks heeft geen zin om hierover onze burgers iets op de mouw te spellen wat niet klopt.
Echter hebben wij hoge verwachtingen van het behalen van financiële voordelen door samenwerking tussen gemeenten binnen de regio, met de provincie of het waterschap. Te denken valt bijvoorbeeld aan vergunningverlening en handhaving

Fysieke leefomgeving

Voorzitter, in deze periode is een belangrijke stap gezet op het terrein van natuur en milieubeleid. GroenLinks is trots op projecten als Waalweelde en Munnikenland.
Dat het milieubeleid in de bezuinigingsvoorstellen van het college zijn ontzien juichen wij, als GroenLinks uiteraard toe.

Een van de belangrijkste dossiers was het afgelopen jaar de toekomst van de glastuinbouw in de Bommelerwaard. GL is tevreden over het gelopen proces maar was voorstander van een onderzoek naar de A2.
Nu een raadsmeerderheid hier tegen is legt GL hier zich bij neer. Wel zullen we de onderzoeksresultaten van de kwelproblematiek in de locatie Zuilichem nauwkeurig toetsen aan de kaderrichtlijn Water. GL zal pas instemmen met grondgebonden teelt ter plaatse als ondubbelzinnig uit het onderzoek blijkt dat dit ook kan.
Daarnaast dient de focus nu gelegd te worden op een fatsoenlijk landschappelijke inpassing. Zgn. schaamgroen is voor ons geen optie.

GroenLinks wil dat Zaltbommel een economisch en sociaal levendige gemeente blijft. Een gemeente met een heterogene bevolking, naar leeftijd en inkomen. Jongeren en jonge gezinnen met een laag inkomen moeten meer kansen krijgen op de woningmarkt. Dat geldt ook voor ouderen die zorg nodig hebben. Hiervoor is meer flexibiliteit en meer keuze op de woningmarkt nodig. We willen de kansen die nieuwbouw en herstructurering bieden ten volle benutten. En de mogelijkheden van de bestaande woningen optimaliseren.
GroenLinks wil het openbare gebied fraai inrichten: we streven naar een openbare ruimte waar iedereen graag verblijft en zich veilig voelt

De toenemende energievraag, de eindigheid van de voorraden fossiele brandstoffen, de stijgende energieprijzen en de klimaatverandering/wereldwijde klimaatcrisis vragen om een ander energiebeleid. Meer ambitie van de politiek is hiervoor nodig. De afgelopen collegeperiode heeft het college de allereerste belangrijke stappen gezet en aansprekende resultaten geboekt zoals 19 zonnepanelen op het dak van het gemeentehuis, doorvoering van energiebesparende maatregelen in gemeentelijke gebouwen, convenant met woningbouworganisaties, biogasinstallatie, pilot led-verlichting, windscan en bodemwarmtewisselaars en zonnepanelen bij nieuwe brede scholen en gemeentewerf.
GroenLinks wil dat ook dat Zaltbommel klimaatneutraal wordt in 2030. Dat kan de gemeente alleen sámen met burgers, instellingen en ondernemers realiseren.